အေမရိကန္သမၼတေဂ်ာ့ဘုရွ္၏ မွားယြင္းေသာမူ၀ါဒေၾကာင့္ကမၻာ့အလယ္တြင္ အေမရိကန္ႏုိင္ငံနာ မည္မပ်က္၊ ဂုဏ္သိကၡာ က်ဆင္းမႈမ်ားႏွင့္အတူ အေမရိကန္ျပည္သူမ်ားလည္း အလုပ္လက္မဲ့ ဦးေရမ်ားျပားလာျခင္း၊ ေၾကြးတင္ျခင္းမ်ားကို သံုးသပ္လ်က္ ၂၀၀၈ခုႏွစ္ နုိ၀င္ဘာလ ၃ရက္ တနလၤာေန႕ထုတ္ ဟာရယ္ထရီျဗြန္း သတင္းစာ၌ ေဆာင္းပါးရွင္ နီကိုိလပ္ စရစ္ေတာ့၏ ေရးသားခ်က္မ်ားကို ဘာသာျပန္၍ ျပန္လည္ေဖာ္ျပလိုက္ပါသည္။
ယခုႏွစ္အတြင္း ကၽြမ္းက်င္ႏွံ႕စပ္ေသာ သမုိင္းပညာရွင္ ၁၀၉ ဦးအား အေမရိကန္သမၼတေဂ်ာ့ဘုရွ္ ကိုတျခားအေမရိကန္သမၼတေဟာင္းမ်ားႏွင့္ ႏိႈင္းယွဥ္ေျပာၾကားရန္ စစ္တမ္းေကာက္ခဲ့ရာ သမိုင္းပညာရွင္ ၆၁ရာခိုင္ႏႈန္းက သမၼတဘုရွ္သည္ အေမရိကန္သမုိင္းတြင္ အညံ့ဖ်င္းဆံုး အဆုိးဆံုးဟု မွတ္ခ်က္ျပဳခဲ့ၾကသည္။ က်န္သမုိင္းပညာရွင္မ်ားကလည္း အေမရိကန္ျပည္တြင္းစစ္ ျဖစ္ပြားေစခဲ့ေသာ သမၼတဂ်ိမ္းဘူခါနန္ ျပီးလ်င္ ယခုသမၼတဘုရွ္သည္ ဒုတိယအဆိုးဆံုး အညံ့ဖ်င္းဆံုး သမၼတဟုေကာက္ခ်က္ခ်ခဲ့ၾကသည္။ စစ္တမ္းေကာက္ယူသည့္ သမုိင္းပညာရွင္ ၉၈ ရာခုိင္ႏႈန္းက တစ္ညီတစ္ညြတ္တည္း မွတ္ခ်က္ျပဳမႈမွာ လက္ရွိသမၼတဘုရွ္သက္တမ္းအတြင္း အုပ္ခ်ဳပ္မႈမွာ အစစအရာရာဆံုးရံႈးမႈသာျဖစ္သည္ဟု ေ၀ဖန္ခဲ့ၾကသည္။
သမၼတဘုရွ္၏ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး မေအာင္ျမင္ျခင္းဟု မွတ္ခ်က္ခ်ရျခင္းမွာ လူပုဂၢိဳလ္အေနျဖင့္ အဂတိလိုက္စားမႈေၾကာင့္မဟုတ္ပဲ ကမၻာ့နုိင္ငံမ်ားႏွင့္ ဆက္ဆံေရးတြင္ အေမရိကန္နိုင္ငံသည္ အထီးက်န္ျဖစ္လာေစမႈအတြက္ျဖစ္သည္။ သမၼတဘုရွ္၏ေကာင္းဘြိဳင္ဆန္ဆန္သံတမန္ဆက္ဆံ ေရးေၾကာင့္နုိင္ငံတကာနယ္ပယ္၌ မိတ္ေဆြနုိင္ငံမ်ားေလ်ာ့နည္းက်ဆင္းလာခဲ့လ်က္ ကမၻာ့အင္အား ၾကီးနုိင္ငံ၊ ခ်မ္းသာေသာ အေမရိကန္နုိင္ငံသည္္ အရုိင္းစုိင္းနုိင္ငံဟု နိုင္ငံမ်ားက ထင္မွတ္မွားခဲ့ ၾကသည္။ ေျမာက္ကိုရီးယားႏွင့္ အီရန္နုိင္ငံတုိ႕ကို အထီးက်န္ျဖစ္ေအာင္ ၾကိဳးပမ္းခဲ့ေသာ သမၼတဘုရွ္သည္ ကမၻာ့အလယ္တြင္ အေမရိကန္နုိင္ငံကို အထီးက်န္ျဖစ္လာေစခဲ့သည္။ သူ၏ရည္ မွန္းခ်က္မ်ားေအာင္ျမင္ရန္ၾကိဳးပမ္းမႈမ်ားတြင္ အဟန္႕အတားမ်ားႏွင့္ ၾကံဳေတြ႕ခဲ့ရသည္။
ထုိ႕ေၾကာင့္ အေမရိကန္သမၼတေရြးေကာက္ပြဲ၌ အနိုင္ရရွိေသာ သမၼတေလာင္းသည္ အေမရိကန္နုိင္ငံကို ကမၻာ့အလယ္တြင္ ဂုဏ္ေရာင္ထည္၀ါေစရန္အတြက္ နုိင္ငံတကာႏွင့္ မိတ္ေဆြ ျပန္လည္ဖြဲ႕ရန္လိုအပ္သည္။ နုိင္ငံတကာႏွင့္ ျပန္လည္သဟဇာတျဖစ္ရန္ႏွင့္ မဟာမိတ္ႏိုင္ငံမ်ားႏွင့္ ျပန္လည္ရင္ၾကားေစ့နုိင္ရန္ လမ္း၃၀ကို အေျခခံသင့္ေပသည္။
(၁) အၾကမ္းဖက္မႈ ႏွိမ္ႏွင္းေရးစစ္ပြဲဟု သမၼတဘုရွ္က ကင္ပြန္းတပ္ခဲ့၍ ဖမ္းဆီးလာခဲ့ေသာ နုိင္ငံတကာ အက်ဥ္းသားမ်ားကို ခ်ဳပ္ေႏွာင္ထားရာ က်ဴးဘားနုိင္ငံ ဂြမ္တာနာမို အက်ဥ္းစခန္းကို ပိတ္ပစ္၍ ၄င္းစခန္းကို ကမၻာ့အဆင္းရဲဆံုးနုိင္ငံမ်ားတြင္ ျဖစ္ပြားေသာ အပူပိုင္းေဒသေရာဂါဆိုင္ရာ သုေတသနစခန္းအျဖစ္ ေျပာင္းလဲပစ္ရန္။
(၂) အေမရိကန္နုိင္ငံသည္ စစ္အင္အား တည္ေဆာက္မႈမ်ားကို ျပဳလုပ္ထားသင့္ေသာ္လည္း ၂၁ရာ စုယေန႕အခ်ိန္အခါတြင္ စစ္အင္အားသံုျခင္းထက္ သံတမန္ေရးအရ ညိွႏိႈင္းေစ့စပ္မႈက ပိုေကာင္းသည္ကို သေဘာေပါက္သင့္သည္။ သာဓကအားျဖင့္ လြန္ခဲ့ေသာ ၈ႏွစ္ေက်ာ္ သမၼတ ကလင္တန္လက္ထပ္က ေျမာက္ကိုရီးယားတုိ႕လက္ထဲ၌ အနဳျမဴလက္နက္မ်ား မရွိခဲ့ေသာ္လည္း သမၼတဘုရွ္က ၾကိမ္းေမာင္းေနသည့္ ၾကားမွပင္ ယေန႕ေျမာက္ကိုးရီးယားသည္ န်ဴကလီးယားဗံုး ၆လံုးမွ်ထုတ္လုပ္နုိင္ေသာ အေျခအေနတြင္ ရွိရာ နုိင္ငံတကာဆက္ဆံေရး၌ သံတမန္ေရးကို ဦးစားေပးသင့္သည္။
(၃) အေမရိကန္နုိင္ငံသည္ ကမၻာ့နုိင္ငံမ်ားအား လူသားျခင္း စာနာသည့္ အကူအညီမ်ားကို တုိးျမွင့္ ေပးသင့္သည္။ အထူးသျဖင့္ ကမၻာ့လူဦးေရ ထိန္းခ်ဳပ္ေရးဆိုင္ရာ ကုလမဂၢ၏ ၾကိဳးပမ္းမႈမ်ားတြင္ အေမရိကန္နုိင္ငံက ပိုမိုကူညီသင့္သည္။ မိသားစုလူဦးေရကိုကန္႕သတ္မႈကို အားမေပးပါက မလိုလား အပ္ေသာ သေႏၶတည္ကိုယ္၀န္ေဆာင္ျခင္းမ်ားႏွင့္အတူ အႏၱရာယ္မ်ားသည့္ ကိုယ္၀န္ ဖ်က္ခ်မႈမ်ားစြာ ရွိလာမည္ျဖစ္ရာ ကမၻာ့ျပႆနာရပ္မ်ား၌ အေမရိကန္နုိင္ငံသည္ ယခုထက္ပိုမို ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ရမည္ျဖစ္သည္။